|
Konu Bal: PROF.DR.ÖMER FARUK TURAN - MS VE DÝYET Gnderen: oslem zerinde 28 Eyll 2009 - 13:02:55 Aldýðý nörolojik eðitimden sonra þans eseri Multipl Skleroz la ilgilenmeye baþlayan Uludað Üniversitesi Týp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalý Baþkaný Prof.Dr.Ömer FarukTuran'ýn mesleðindeki MS yolculuðunu ve MS'lilerin yaþamýnda önemli yer tutan beslenme alýþkanlýklarýný konuþtuk. MS e ilginiz ve çalýþmalarýnýz nasýl baþladý Üniversite eðitimini tamamlayýp hastanede göreve baþladýðým zamanlarda herkes her iþi yapardý,branþlaþma yoktu.Bakýrköy'de Dünya Saðlýk Örgütü'nünbir çalýþmasý oldu.Herkes kendine bir branþ seçti.Bana da Multipl Skleroz verildi.92'de Uludað Üniversitesinde MS polikliniðini sonra da MS Derneði'ni kurdum. O dönemler MS bilinen bir hastalýk deðildi.Teþhisi zordu,tedavisi yoktu.O nedenle 90 öncesi þanssýz bir dönemdir.Hasta atakalr geçirir,doðru düzgün tedavi edilmez.Hasta bilmez,doktor bilmez börle bir dönemi yaþadýk biz.Sonra Bakýrköy'de çalýþma grubu olunca ben gittim ve branþlaþma ihitiyacý hissettim.Kas hastalýklarý,MS hastalýðý bana verildi.MS hastalarýyla uðraþmayý seviyorum hem sosyal boyutuyla hem hastalýk boyutuyla. GünumüzdeMS daha bilinir bir hastalýk oldu sanýyorum. Evet,yeni ilaçlarýn çýkmasý ve teþhisin kolaylaþmasýyla MS 'e olan ilgi arttý,daha çok bilinir oldu.Hasta sayýsýda doðal olarak arttý.Çok erken teþhis konulmaya baþlandý.Uygulanan tedavilerle hastalýðýn seyri deðiþti ve MS dünyasýnda bir hareketlilik yaþanmaya baþlandý.MS dernekleri de faaliyetleri arttýrýnca Multipl Skleroz diðer nörolojik hastalýklarýn önüne geçti.Hastalýðýn iyisi kötüsü olmaz tabi ama MS yine de pek çok hastalýða göre iyi seyir gösterebiliyor.Daha çok genç yaþlarda görülmesi mücadeleyi arttýrýyor,geliþtirilen tedavi yöntemleri hastayý iyiye götürebiliyor,þanslý bir hasta grubu diye düþünüyorum.Geliþmiþ ülkelerde bu hastalýk çok sýk görülüyor.MS'in son yýllarda özellikle kuzey ülkelerinde artýþ gösterdiði bilinmekte.Bununla birlikte tedavisiyle ilgili de pek çok atýlým var. Beslenme ve diyet konusunda neler söyleyeceksiniz Öncelikle taze sebze ve meyve tüketmek gerekiyor.Donmuþ ve tütsülenmiþ yani iþlem görmüþ gýdalar tüketilmemeli.Kendileri de dondursalar önermiyoruz.Taze tüketmek varken dondurulmuþ gýdaya hiç gerek yok. Sývý yaðlar,özellikle zeytinyaðý kullanýlmalý.Üçte bir oranýnda da ayçiçek yaðý kullanabilirler.Omega3 yönünden zaytinyaðý kullanmalarýnda fayda var.Yalnýzca ayçiçek yaðý kullanmakda doðru deðil.Onda Omega3 oraný yüksek.Oysa fazla miktarda Omega3 az miktarda Omega6 tüketilmeli.Katý yaðlarý önermiyoruz. Kýrmýzý etle beyaz eti karþýlaþtýrdýðýmýz zaman... Normal dengeli beslenmede beyaz etin aðýrlýkla tüketilmesi gerekiyor.Kýrmýzý ete de ihtiyacýmýz var ama yaðlý ete ihtiyacýmýz yok. Peki fazla kilo konusunda neler söyleyeceksiniz? MS hastalarýna kilo önermiyoruz.Eklemlerine fazla aðýrlýk biniyor.Aðrýyý ve krampý daha çok hissediyorlar.Bu nedenle kilo vermelerini öneriyoruz.Bunun içinde dengeli beslenmeleri ve egzersiz yapmalarý gerekiyor. Kilo vermek dünyanýn en zor iþi.Geiþi güzel rejim yaparak kilo vermek çoðunlukla mümkün olmuyor.Bunun için de bir diyet uzmanýnda özelliklerinize uygun bir diyet alacaksýnýz.Metabolizmanýza uygun bir diyet hazýrlanacak.Bir de metabolik endokrin bir hastalýðýnýz olmayacak yani þere hastalýðý,tiroit bozukluklarý olmayacak.Kilo vermek isteyen biri rutin tahlillerini yaptýracak.Endokrin konsültasyonlarý yapýlacak.Eðer normalse sorun deðil bunlarda sorun varsa önce bunlar tedavi edilmeli.Hypotiroidi olan bir hasta istediði kadar spor yapsýn asla zayýflayamaz. MS hastalarýna aðýr bir diyet önermiyorum.Hafif ve orta bir diyet yeterli.Vücut direnci düþmemeli.Direnç düþünce baþka hastalýklarýn çýkma riski doðuyor.Yavaþ ve kademeli bir zayýflama programý olmalý.Mutlaka yanýnda spor ve bilinçli beslenme olacak.Bazý paramedikal ve zayýslatýcý ilaçlar kullananlar oluyor.Kesinlikle ama kesinlikle,Deðil MS'lilerin kimsenin bunlarý kullanmamasý gerekiyor. Yaþam þartlarýmýz zaten kilo almamýza uygun.Elbette çoðumuz ister evde ister dýþarýda normalde yememiz gerekenden çok fazlasýný yiyor ve çok fazla kalori alýyoruz.Günde 3000-4000 kalori alýrken yarým saat spor yaparak ancak 100 kalori vermek mümkün olabiliyor. Spor yaparken nelere dikkat etmeli? Spor yapmadan önce,hele hele koþu bandýna çýkmadan önce mutlaka efor testi yaptýrmak gerekir.Özellikle orta yaþ ve ileri yaþtaki insanlar spor yapmadan önce kardiyolojik muayene,EKH,efor testi yaptýracaklar.Sonrasýnda da uygun programlý spor yapacaklar. SÜT? Süt ve süt ürünleri mutlaka gerekli.Zaman zaman kortizon alýyolar.Kemikleri zayýflýyor.Kendiliðinden kýrýlmalar meydana gelebiliyor.Bunu önlemek için kalsiyum ve D vitamini ile desteklenmeleri gerekiyor. GÜNEÞ? Kýzgýn güneþten uzak duracaklar.Sabah saatlerinde güneþlenmeleri gerekiyor.Sabah 9 ' da güneþ ve deniz faslý bitmeli,akþam 6'dan sonra hafif güneþte denize girilmeli.Yüzme ,yogaen rahatlatýcý sporlar. Diyette de kolesterol varsa, kolesterol düþürücü ilaçlarýn MS 'e faydasý olduðunu araþtýrmalar göstermeye baþladý.Ama yüksek dozda kullanýlýyor.Kolesterol düþürücü etkisinden baðýmsýz bir etki söz konusu.Yani diyetin yanýnda kolesterol düþürücü ilaçlar. Aç kalma, oruç tutma? MS hastalarý oruç tutmayacak.Ben hastalarýma oruç tutmamalarýný öneriyorum.Þimdi yaz ramazanlarý baþlayacak üstelik,normal insanlar bile zorlanacak.Uzun süre aç kalacak,uykusuzu kalacak,uyku ritmi bozulacak. Yeme alýþkanlýðý bozulacak.Vücut dirençleri azalacak.Yine de kýþ oruçlarýnda hasta kendine zarar vermeyecekölçüde aç kalarak oruç tutabiliyorsa o kendisine kalmýþ ama ben hiç önermiyorum. SÝGARA? Sigara kesinlikle yasak.Saðlýk koþullarý ve ödemeleri yönünden fakir bir ülkeyiz.Zaten devlet primlerini zor topluyor ve bu yokluk içinde pahalý ilaçlar veriliyor.Çok pahalý tedaviler yapýlýrken sigara içen hastanýn vücut direncini düþürmesini düþünemiyorum.Sigara içen hastayý tedavi etmek dahi istemiyorum.Bugün artýk akýllý bir insanýn sigara içmemesi gerekir.Geliþmiþ ülkelerde býrakýn kapalý mekaný açýk havada bile kalabalýk içinde sigara içemezsiniz.Kanser yapýyor.Vücudun direncini yok ediyor.MS hastalarýnýn dirençli olmasýndan bahsediyoruz.O zaman kesinlikle ama kesinlikle yasak.Seyrek alkol alabilirler.15 günde ayda bir,bir kadeh içmek birþey yapmaz.Keyig için aþýrýya kaçmamak þartýyla. Ayrýca özellikle söylemek istiyorum ki ilaç dýþýnda,piyasada reklamý yapýlan besin tamamlayýcý maddeler kesinlikle tedavi amaçlý kullanýlmamalý.Özellikle MS hastalarýnda bu tür maddeler zararlý etkiler yapýyor. Peki MS hastalarýna ne söylemek istiyorsunuz? Ms hastalarýnýn kendileriyle ilgili yapmalarý gereken en önemli þey MS'leriyle barýþýk olmalarý.Hastalarýn hastalýðý inkar etmeleri,tedaviyi ihmalleri iyileþme sürecini aksatýyor ve sonuç kötüye gidiyor.MS teþhisi alanlar MS'lerini iyi bir merkezde kontol ettirmeliler.Yýllarca yanlýþ tedavi görenler var.MS olmadýklarý halde ilaç tedavisi uygulanan,tümör görüldüðü söylenip kanser tedavisi olanlar var.Doðru teþhisle tedaviye baþlanacak ve sosyal yöndende kendini zinde tutacak.Kendiyle ve hastalýðýyla barýþýk olanlar tedavide çok daha baþarýlý oluyolar.MS kötü bir hastalýk deðil.Doðru teþhis ve tedavi edilirse,hasta iyi motive edilirse,iyi sosyal ve psikolojik destek alýnýrsa atlatýlabilir ve yaþam sürdürülebilir.MS'in kazançlarýný görmek gerekiyor.MS hastalýk deðil bir hastalýklar grubu.Herkeste ayný þekilde seyretmiyor.Baþkasýnýn MS ' i onu ilgilendirmiyor.'Ýsterse hastalýðýn gidiþatýný deðiþtirebilirim'inancýný koruyabilmeliler.MS' te herkes kendini,kendi deneyimlerini yaþayacak. Prof.Dr.Ömer Faruk Turan Uludað Üniversitesi Nöroloji A.B.D.Baþkaný Gülümse Dergisi |