|
oslem
|
 |
« : 05 Mays 2015 - 18:15:31 » |
|
Kronik hastalýklarý olan yetiþkinlerin %31’i, kendilerinde veya baþka birinde hangi hastalýklar olabileceðini anlamak için internete baþvurduðunu söylüyor. Multipl sklerozun farklý çeþitte birçok semptomu olabildiði için, insanlarýn sorularýnýn yanýtlarýný internette aramasý þaþýlacak bir durum deðildir. Sürekli bunun normal olup olmadýðýný mý düþünüyorsunuz? Peki þunu biliyor musunuz? Bu tamamen normal!
Multipl skleroz hakkýnda bilmediðimiz çok þey var, ancak kesin olarak bildiðimiz bir þey var ki, bu hastalýk merkezi sinir sistemindeki sinirlerin miyelin kýlýfýnda hasara neden oluyor. Bu þu anlama geliyor: hastalýk semptomlarý vücudun herhangi bir bölgesinde görülebilir ve herkesin MS deneyimi farklýdýr. Bunun yaný sýra, yorgunluk, uyuþukluk ve karýncalanma, bulanýk görme, mobilite ve denge sorunlarý, kas güçsüzlüðü ve gerginliði gibi oldukça yaygýn görülen semptomlar mevcuttur. Çoðu hastada bu semptomlarýn sadece birkaçý görülmekte olup, genellikle ayný anda ortaya çýkmamaktadýr. Ayrýca MS’in seyri önceden tahmin edilememektedir, bazý insanlarda semptomlar zaman zaman ortaya çýkýp daha sonra kaybolmaktadýr. Semptomlar (günlük yaþamý zorlaþtýrmasýnýn yaný sýra) size oldukça endiþe verici olabilir, ancak sizi neyin beklediðini bilmek endiþenizi hafifletebilir ve mevcut duruma alýþmanýzý saðlayabilir. Þu anda yaþadýðýnýz semptom ne kadar tuhaf olursa olsun, bunun gayet normal olduðunu bilmek size güven verir.
Yorgun hissetme
Muhtemelen bu semptoma oldukça aþinasýnýz. MS’li insanlarýn yaklaþýk %75’i, hastalýklarýnýn herhangi bir aþamasýnda aþýrý yorgunluk yaþadýðýný söylüyor. Bu yorgunluk nedeniyle zaman zaman en basit fiziksel ve zihinsel aktiviteler bile bir mücadeleye dönüþebilir. Enerji düþüklüðüne katkýda bulunan çeþitli faktörler mevcuttur, ancak MS’le iliþkili yorgunluk genellikle aniden ortaya çýkar, gün içinde kötüleþir ve genellikle ýsý ve nemle birlikte artar. Dolayýsýyla böyle bir durum yaþýyorsanýz, bunun tamamen normal olduðundan emin olabilirsiniz. Doktorunuz MS dýþý nedenleri ekarte edecek ve baþa çýkmanýzý saðlayacak faydalý stratejiler geliþtirmenize yardýmcý olacaktýr. Bu arada enerjinizin düþtüðü zamanlarda kendinize anlayýþlý davranýn ve iþ arkadaþlarýnýz, iþ dýþýndaki arkadaþlarýnýz ve ailenizden yardým isteyin. Ýþten izin almanýz gerekiyorsa, alýn.
Tuhaflýk hissi
Herkeste zaman zaman aðrý görülebilir, ancak karýncalanma ve uyuþukluk veya “iðne batmasý” gibi normal olmayan hisler MS’in yaygýn semptomlarý arasýndadýr. Bunun nedeni, hastalýðýn sinir hücrelerinin birbirleriyle iletiþimini etkilemesidir. Örneðin, kolunuz, gövdeniz veya yüzünüzde karýncalanma veya kolunuzda/bacaðýnýzda uyuþukluk olabilir, bunlar genellikle hastalýðýn ilk belirtileridir. MS tanýsý koyulduysa, bu semptomlarýn hayatýnýzýn normal bir parçasý olacaðýndan emin olabilirsiniz.
Bazý insanlarda semptomlar genellikle yoðun efor sarf edilen dönemlerin ardýndan ortaya çýkar ve sonra kaybolur. Bu gibi durumlarda bu semptomlar ne zaman ara vermeniz gerektiðini gösteren faydalý bir araç görevi görebilir. Uyuþukluk ve karýncalanma kendiliðinden geçer, ancak geçmiyor ve sizin için gerçekten sorun teþkil ediyorsa, doktorunuza baþvurun.
Yürüme güçlüðü
MS, beyin ve kaslarýn iletiþimini etkiler ve bu da kas zayýflýðý veya ani kasýlmalar (spazmlar) ve gerginliklere neden olur. Denge ve koordinasyon da etkilenebilir. Bu, zaman zaman yürümeyi zorlaþtýrabilir, örneðin hareketlerinizin yavaþladýðýný fark edersiniz veya zaman zaman yürümek için bastona ihtiyaç duyarsýnýz veya tekerlekli sandalye kullanmak dahi isteyebilirsiniz. Doktorunuz size mevcut tedaviler hakkýnda bilgi verecek ve ayrýca sizi fizik tedaviye yönlendirecektir. Mobilite sorunlarý engellilik hissi verse de, ciddi sakatlýðýn kaçýnýlmaz olmadýðý unutulmamalýdýr.
Göz problemleri
Görme sorunlarý MS’in baþka bir yan etkisidir. Vakalarýn %20’sinde görme sorunlarý hastalýðýn ilk semptomu olarak ortaya çýkmakta ve MS’li hastalarýn yarýsýndan fazlasýnda görülmektedir. Optik sinirin enflamasyonu (optik nörit) yaygýn sebeplerden biridir. Optik nörit görme bilgisinin beyne iletimini etkileyerek görme kaybý, renk körlüðü, flaþ þeklinde ýþýk yanýp sönmesi ve gözün hareketiyle artan aðrýya neden olmaktadýr. Semptomlar genellikle tek bir gözü etkiler (tam görme kaybý nadiren görülmektedir) ve sorunlar genellikle geçici olup, dört - on iki hafta arasý sürer. Gözlerinizi mümkün olduðunca dinlendirmek faydalý olacaktýr (örneðin dizüstü bilgisayarýnýz veya telefonunuzda daha az vakit geçirebilirsiniz), ancak gözlerinizdeki sorunlar sizi rahatsýz edecek düzeydeyse, doktorunuza danýþýn.
Konsantrasyon güçlüðü
MS semptomlarý sadece fiziksel deðildir, hastalýk düþünce süreçlerinizi de etkileyebilir. MS’li hastalarýn neredeyse yarýsýnda konsantrasyon güçlüðü, hafýza ve problem çözmeyle ilgili sorunlar gibi biliþsel sorunlar görülmektedir.
En iyi durumda bile harita okumak ve bulmaca çözmek yeterince zorken, zaman zaman en basit zihinsel iþlemler bile zor görünebilir. Bu semptomlar genellikle aralýklarla ortaya çýkar ve strese yanýt olarak alevlenebilir, bu nedenle stres yönetimi hastalýkla mücadelenin önemli bir parçasýdýr. Kendinizi bilgisayar ekranýnýza boþ boþ bakarken buluyor veya toplantýlarda konsantre olmakta zorlanýyorsanýz, zihniniz tekrar tam kapasiteyle çalýþmaya baþlayana kadar sorumluluklarýnýzý azaltýp zihninizi dinlendirmek için kendinize zaman tanýyýn.
Sürekli tuvalet ihtiyacý duyma (veya aniden tuvalete gitmek isteme)
Kimse bundan bahsetmek istememesine raðmen, tuvalet sorunlarý MS’in yaygýn semptomlarýndan biridir. MS’li insanlarýn yaklaþýk %80’inde mesane sorunlarý ve yaklaþýk %68’inde genellikle kabýzlýk olmak üzere baðýrsak sorunlarý görülmektedir. Vücudun alt kýsmýndaki sinirlerde meydana gelen hasar tuvalet fonksiyonlarýný düzenleme becerisini etkilediði için, bu semptomlar genellikle mobilite sorunlarýna eþlik etmektedir. Buna ek olarak azalan mobilite baðýrsak tembelliði ve kabýzlýða neden olabilir. Sürekli veya aniden tuvalete gitme ihtiyacý duyabilir, mesaneyi boþaltma sorunlarý ve kabýzlýk yaþayabilir veya bunlara baðlý olarak birtakým kazalar yaþayabilirsiniz. Doktorunuz sizi bir bu konuda uzmanana yönlendirecek ve bu uzman ilaç, mesane eðitimi, sývý alýmýnýn düzenlenmesi veya diyet ve yaþam biçiminde deðiþiklik gibi yöntemlerle size semptomlarla baþa çýkma yollarý hakkýnda bilgi verecektir.
Aðrý ve sýzý
MS’li insanlarýn yaklaþýk %80’inde hayatlarýnýn herhangi bir aþamasýnda aðrý görülmektedir. Bu aðrýlarýn çok zorlayýcý olduðu doðru, ancak bu semptomun hayatýnýz üzerindeki etkisini minimize etmeye yönelik birtakým yollar var. Tedavi aðrýnýn nedenine baðlý olarak deðiþmekle birlikte seçenekler arasýnda ilaçlar, fizyoterapi veya ikisinin kombinasyonu yer almaktadýr. Doðrudan nedenlerin yaný sýra aðrýyý artýran baþka faktörler de mevcuttur. Bunlar arasýnda sýcak, soðuk, yetersiz uyku, yorgunluk ve mobilite sorunlarý ve ayrýca stres, depresyon veya anksiyete yer almaktadýr. Bu sorunlarý çözmeye çalýþmak aðrý algýnýzý azaltacak ve aðrýnýn hayatýnýz üzerindeki etkisini minimize edecektir.
MS semptomlarýnýn zorlayýcý olduðu inkar edilemez bir gerçektir. Semptomlar çok çeþitli olmalarýnýn yaný sýra genellikle küme halinde meydana gelir ve yaþam kalitenizi ciddi þekilde etkileyebilir. Ancak bir kenara çekilip sessizce bu aðrýlarý çekmemeniz gerekir. Semptomlar hakkýnda doktorunuzla görüþün, doktorunuz size faydalý olabilecek baþa çýkma stratejileri ve tedaviler hakkýnda bilgi verecek ve baþa çýkmanýza yardýmcý olacak doðru kiþilerle iletiþim kurmanýzý saðlayacaktýr. Semptomlarýyla nasýl mücadele ettikleri konusunda diðer MS’li insanlarla konuþmak ayný zamanda size güven verecektir. MS için (henüz) bir tedavi olmayabilir, ancak beraberinde getirdiði rahatsýz edici semptomlarýn tedavisine yönelik çok sayýda yöntem var. Sadece biraz sabýrlý olmanýz ve evet, belki de biraz Google’da araþtýrma yapmanýz gerekiyor.
|
