|
drop
|
 |
« : 30 Austos 2008 - 16:40:51 » |
|
ALINTIDIR
MULTÝPL SKLEROZDA KORTÝKOSTEROÝD GRUBU ÝLAÇLARINKULLANIMINDA ORTAYA ÇIKAN YAN ETKÝLER
*Bu formda kortikosteroidlerle ilgili görülebilecek tüm yan etkiler verilmiþtir. Ancak bu tedaviyi alan her hastada aþaðýda belirtilen yan etkilerin tümü görülmeyebilir. Bununla birlikte yan etkilerle baþ edebilmek için yapýlan önerilere uyulursa yaþayabileceðiniz sýkýntýlar en aza inecektir.
YAN ETKÝLERÝ VE BAÞ EDEBÝLMENÝZ ÝÇÝN ÖNERÝLER
*Sabah saatlerinde kandaki kortizon (kortikosteroid) düzeyi en düþük seviyededir. Bu yüzden ilacýnýzý günde bir defa (tek doz) olarak alýyorsanýz, sabah saatlerinde alýnýz.
*Bu ilaçlar mide ülserine neden olabilirler. Hekiminiz tarafýndan kortikosteroid ilaçlarýn yanýnda mide asit salgýsýný azaltan ilaçlar önerilmiþ olabilir. Bunlar ,mide asit salgýsýný azaltan ve nötralize eden etkilere sahiptir. Bu ilaçlarý hekiminizin önerdiði þekilde alýnýz. Olasý ülser kanamasýný erken fark edebilmek için dýþkýnýzý gözleyiniz. Siyah, koyu renkli ve kötü kokuluysa ayrýca kahve telvesi þeklinde kusma olursa, hekiminize baþvurunuz. Ýlacýnýzý yiyeceklerle birlikte alýnýz.
*Tüm gýdalar doðal olarak bir miktar tuz içerirler.( Sebzeler, meyveler, et....vs.) Normalde; aldýðýmýz tuzun fazlasý vücuttan atýlýr. Bu ilaçlar tuz mekanizmasýný etkileyerek vücutta tuzu tutar ve buna paralel olarak su da tutulur. Özellikle ayaklarda ve göz kapaklarýnda olmak üzere tüm vücutta þiþme olur, tansiyonunuz yükselebilir ve kalbin yükü artar.Bundan korunmak için yiyeceklerinize tuz eklemeyiniz, tuz içeren hazýr gýdalar tüketmeyiniz.( Tuzlu ekmek, kuruyemiþler, zeytin, peynir ,et ürünleri ) Tansiyonunuzu ölçtürünüz, deðiþme olduðunda ve çarpýntý hissettiðinizde hekiminize baþvurunuz.
*Kortikosteroidler kanda þeker düzeyini yükseltebilirler. Eðer þeker hastalýðý þüpheniz varsa ; alýþýlmýþýn dýþýnda fazla su içiyorsanýz, idrar miktarýnýz fazlaysa, fazla yemek yiyorsanýz hekiminize baþvurunuz.
*Kortikosteroidler vücuttan potasyum kaybýna neden olurlar. Bu nedenle potasyum içeren yiyecekler (Patates, kayýsý, muz, sarý gýdalar....vs.) tüketiniz.
*Kalsiyum kemiðin yapýsýnda bulunan, kemiðin bütünlüðünü saðlayan bir mineraldir. Bu ilaçlar kalsiyumun kemikten kana geçmesine neden olarak kemik erimesine yol açabilirler. Ayný zamanda çok hareketsiz kalmak da ayný etkiyi gösterir. Bunu karþý kendinizi korumak amacýyla kalsiyum açýsýndan zengin (süt ve süt ürünleri) gýdalar tüketiniz. Hekiminiz egzersiz öneriyorsa yapýnýz. Diþlerinizle ilgili rahatsýzlýk hissettiðinizde hekiminize danýþýnýz.
*Kortikosteroidler iþtahý arttýrarak fazla yemeye ve kilo artýþýna neden olurlar. Size verilen diyete uymanýza raðmen kilo artýþýnýz beþ kiloyu aþtýysa hekiminize baþvurunuz.
*Vücudumuzu enfeksiyonlara karþý koruyan lenfosit adýný verdiðimiz hücreler vardýr. Kortikosteroidler lenfosit düzeyinin azalmasýna neden olurlar. Tedavi sýrasýnda kiþinin enfeksiyonlara ( grip, nezle gibi) yatkýnlýðý artar ve yara iyileþmesi gecikir, çünkü bireyin enfeksiyon ajanlarýna (mikroplara) karþý savunma gücü azalmýþtýr. Bundan kaçýnmak amacýyla enfeksiyon geçiren kiþilerden ve temiz olmayan ortamlardan uzak durunuz . Bulunduðunuz ortamý sýk sýk havalandýrýnýz ve beslenmenize dikkat ediniz.
*Kortikosteroidler, yüzde ve boyun bölgesinde yað birikimine ve sivilce oluþumuna ayrýca kahverengi lekelere sebep olabilirler. Yüz ve boyun bölgesinde biriken yaðlar kilo aldýðýnýzý düþündürecektir. Telaþlanmayýnýz, tedavi sonrasýnda bir süre zarfýnda geriye dönüþ olacaktýr.
*Bu tür ilaçlarýn vücutta proteinleri yýkým özelliði vardýr. Buna baðlý olarak kas yoðunluðu azalýr, kol ve bacaklarda incelme olabilir. Ýncelme sonucu güçsüzlük ve çabuk yorulma gözlenebilir. Hekiminizin önereceði egzersizleri yaparsanýz þikayetlerinizde azalma hissedebilirsiniz.
*Kortikosteroidler kadýnlarda adet düzensizliði, adet sýklýðýnda azalma ve kýllanmada artýþ yapabilirler. Bu deðiþiklikler tedavinin bitiminde düzelebilmektedir.
*Bu tedavi sýrasýnda uykusuzluk, kendini çok güçlü hissetme ya da içe dönme, yaþamý anlamsýz bulma, nedensiz aðlama, öfkelenme gibi deðiþiklikler olabilmektedir. Bu durumu arkadaþlarýnýzla birlikte olarak, ilginizi farklý alanlara kaydýrarak ve farklý sosyal aktivitelere katýlarak yenebilirsiniz. Ama yine de mutsuzluðunuz devam ediyorsa hekiminize danýþmanýz en saðlýklý yol olacaktýr.
*Bu ilaçlar , diðer ilaçlarla olumlu veya olumsuz etkileþime girebilir . Bir ilacýn etkisi azalýp diðer ilacýn etkisi artabilir. Tedavi sýrasýnda hekiminizin izni olmadan baþka ilaç almayýnýz.
*Kortikosteroidler kullanýlmaya baþladýðýnda vücudunuz ilacýn etkisine alýþacaktýr. Ýlaç alýmýný birdenbire keserseniz bulantý, kusma, ishal, kas kramplarý, halsizlik, karýn aðrýsý, ve ateþ yükselmesi gibi belirtilerle karþýlaþabilirsiniz. Bunu önlemek için; kullanýlan ilacýn dozunun yavaþ yavaþ düþürülmesi ve ardýndan kesilmesi önerilebilir.
*Baþka bir rahatsýzlýk söz konusu olduðunda da muayene olduðunuz hekime bu gruba giren ilaçlardan kullandýðýnýzý belirtmenizde yarar vardýr.
HAZIRLAYAN:Sevgi HALÝL HASAN, Dokuz Eylül Üniversitesi, Hemþirelik Yüksekokulu
KAYNAKLAR
*BÝROL ,L.Akdemir - BEDÜK N. "Dahiliye Hastalýklarý Hemþireliði" Sanem Matbaasý ANKARA, 4.Basým
*BURKE, K.Lemone P. "Medical Surgical Of Nursing, Critical Thýnkýng Ýn Client Care 2nd Edition "
|
