|
Under_Attack
|
 |
« : 08 Haziran 2007 - 12:41:19 » |
|
Kortizon pek çok hastalýðýn tek tedavi çözümü. Ancak ilacýn dozu, doktor tarafýndan çok iyi ayarlanmalý. Çünkü kortizon kullanýmýnda en büyük yanlýþý; daha düþük dozlarýn yeteceði hastalarda yüksek doz uygulanmasý oluþturuyor
Yirminci yüzyýlýn Fransýz hekimi Sergent meslektaþlarýna seslenerek: "Hastalýklarý tedavi etmeyin, hastalarý tedavi edin" demiþ. Prof. Dr. Hüsrev Hatemi, bu sözü þöyle açýklýyor: "Her hastanýn kendi koþullarýný hesaba katmak gerekir. Kortizon tedavisi için de bu tavsiye uygundur. Tedaviye, hastanýn ihtiyaç duyduðu en az doz ile baþlanmalýdýr." Kortizon tedavisinin en hassas tarafý; uygun doza yavaþ yavaþ baþlanmasý ve gerekli süre kullanýldýktan sonra yine yavaþ yavaþ kesilmesi. Aksi taktirde, yarardan çok zarar kapýda bekliyor. Prof. Dr. Hatemi, kortizon ve riskleri ile ilgili sorularýmýzý yanýtlamaya devam ediyor...
* Hangi yaþlarda kortizon tedavisi daha riskli oluyor? Çocuklar bu konuda daha mý hassas?
Özellikle çocukluk çaðý ve genç yaþlarda uygulanan kortizon tedavisi geliþme bozukluðuna yol açabiliyor. Kortizonun neden olduðu þiþkinlik sonucu çocukta "Ay dede yüzü" olarak tarif edilen bir çehre oluþuyor. Vücudun kimi bölgelerinde normal dýþý þiþlikler ve gövdede yaðlanma görülebiliyor. Bunun dýþýnda; adale zayýflýðý, kan basýncýnda yükselme, kemik erimesi, seksüel ve psikolojik bozukluklar kendini gösterebiliyor. Ciltte kýllanma, çizgilenme, adet bozukluklarý, tiroid fonksiyonlarýnda ve erkeklerde testisler üzerinde olumsuz etkiler de yine ilacýn hormonlarý etkilemesi sonucu ortaya çýkan diðer belirtiler. Bu etkileri minimuma indirmek içinse, dozun çok iyi ayarlanmasý gerekiyor.
* Kortizon ne kadar süre kullanýlabilir?
Hiçbir þematik sýnýrý yoktur. 20. yüzyýlýn Fransýz hekimi Sergent 'Hastalýklarý tedavi etmeyin, hastalarý tedavi edin' der. Bu, 'her hastanýn kendi koþullarýný da hesaba katýn' demektir. Kortizon tedavisi için de bu tavsiye uygundur.
* Ýlacý býrakýnca yan etkiler hemen biter mi?
Kortizon tedavisinin belki de en hassas yönü; birden bire baþlanýp, kesilememesi. Çünkü tedavi birden kesilince organizmada ani reaksiyonlar doðuyor. Kortizon tedavisine nasýl doz yavaþ yavaþ artýrýlarak baþlanýyorsa, ayný þekilde de kesilmeli. Bazen de kortizon tedavisi hiç kesilemez. Bunun nedeni; hem kortizonun meydana getirdiði bir çeþit tutsaklýk, hem de hastalýk belirtilerinin ilaç býrakýlýnca yeniden görülmeye baþlamasý.
* Baðýmlýlýk yapar mý?
Genel olarak baðýmlýlýk yapmaz. Böbrek üstü bezi yetersizliði anlamýnda fiziksel baðýmlýlýk yapar. Yani; kortizon uzun bir kullanýmdan sonra aniden kesilirse, kendi böbrek üstü bezleri gerilediðinden, hasta þoka girebilir. Kortizon vermek gerekebilir. Böyle konular bilindiði gibi; ruhsal deðil, fiziksel baðýmlýlýk yapar.
* Kortizon kullanýmýnda yapýlan en büyük yanlýþlar nelerdir? Nelere dikkat etmek gerekir?
Daha düþük dozlarýn yeteceði olaylarda yüksek dozlarýn kullanýlmasý hatasý çok sýk görülmektedir. Hastalarda laboratuvar bulgularý ve klinik bulgular yoklanarak, sadece gereken doz ayarlanmalýdýr. Kitap þemalarýna uymaktan çok, o hasta için uygun dozlar aranarak bulunmalýdýr. Kesilmesi aþamasýnda da, kortizonu azaltarak býrakmak yerine aniden kesmek yanlýþtýr. Hastanýn buna çok dikkat etmesi, doktorunun önerilerini uygulamasý gerekir.
* Kortizonun iðne ya da aðýz yoluyla alýnmasý etkisini deðiþtirir mi?
Ýðne þeklinde vermek ilaçlarýn hemen hepsi için daha güvenlidir. Çünkü baðýrsak yoluyla emilim kayýplarý olmaz. Gelen yiyeceklerin günden güne yapacaklarý farklý emilim þartlarý ortaya çýkmaz. Aðýz yolunun olumlu yönü kolaylýðýdýr. Her iki yol da kortizon için kullanýlabilir.
* 'Ben kortizondan sonra þiþmanladým, sonra da böyle kaldým' diyenler ne yapmalý?
Bu kiþilere obez (aþýrý þiþman) hastalara uygulanan yöntemin aynýsý uygulanýr. Yani; diyet, egzersiz ve gerekirse iþtah kesici. Kortizon kesildiði anda þiþmanlýðýn gerilemeye baþlayacaðý þeklinde bir beklenti yanlýþ olur. Çünkü kortizon yað dokusunu görüntü olarak deðil, gerçekten artýrmýþtýr.
* Kilo almak isteyen insanlar için kortizon kullanýlabilir mi?
Kortizonu doping amaçlý olarak ya da kilo almak için kullanmak yapýlabilecek en büyük hatalardan biridir. Kortizonun Türk piyasasýna girdiði 1960'lý yýllardan 1970'li yýllarýn sonuna kadar nadiren bu tip hatalarýn yapýldýðýný gözlemledim. Neyse ki, þimdi bu amaçla kullanýmý azaldý. Kilo almak isteyen kiþi kortizon aldýðýnda iþtahý açýlýr, yað sentezi artar, yüzü kanlý canlý bir kýrmýzýlýða bürünür. Fakat bunun olumsuz bedelini mutlaka öder.
|
