alicapan
Üye
Teþekkür Sayýsý 0
 Offline
Mesaj Says: 26
|
 |
« Yantla #17 : 28 Austos 2012 - 14:03:52 » |
|
MS (Multipl skleroz) hastalarýnda doðal ürün uygulamalarý
Prof.Dr. Erdem Yeþilada Yeditepe Üniversitesi, Eczacýlýk Fakültesi
Multiple skleroz santral sinir sistemini etkileyerek aksonal dejenerasyon, yangý ve beyin ile omurilikteki sinirlerin etrafýný çevreleyen myelin kýlýfýnýn kaybýna yol açan kronik bir otoimmün hastalýktýr. Dünyada yaklaþýk olarak iki milyon MS hastasý bulunduðu bildirilmektedir. Çoðunlukla 20-50 yaþlarý arasýnda yetiþkinlik döneminde ve kadýnlarda erkeklere göre iki misli daha sýklýkla görülmektedir. Ayrýca bölgesel (ekvatordan uzaklaþtýkça risk artar), ýrk (Kuzey Avrupa beyaz ýrklarýnda risk artar) ve etnik gruplara özgül olarak MS riskinin farklýlýk gösterdiði bildirilmektedir.
MS hastalarýnda hissizlik, çýnlama, bitkinlik, depresyon gibi baþlýca semptomlarýn yaný sýra denge, koordinasyon, konuþma, görüþ, hafýza; cinsel iþlevler ve itrah gibi temel iþlevlerin yürütülmesinde karþýlaþýlan güçlük önemli sorunlardýr. Ancak MS’in etkin tedavisini saðlayabilecek bir ilaç ya da yöntem henüz bulunmamaktadýr. Dolayýsýyla þikayetlerin en azýndan hafifletilmesi ve seyrinin yavaþlatýlmasýna yönelik uygulamalar yapýlmaktadýr. Ancak mevcut uygulamalarýn parenteral uygulanmasý, etkisinin yüksek olmamasý ve görülebilen bazý ciddi yan etkiler nedeniyle MS hastalarýnýn yüzde 70’inin tamamlayýcý tedavi ve diyet uygulamalarýný tercih ettiði görülmektedir. Bu amaçla en yaygýn kullanýlan doðal ürünler antioksidanlar ve Omega-3 yað asitleridir.
1940’larda baþlayarak 34 yýl sürdürülen bir çalýþmanýn sonuçlarý doymuþ yað bakýmýndan zengin beslenme ile artan MS riski arasýnda yüksek iliþki bulunduðunu ortaya koymuþtur. Bu gözlemler sonucu geliþtirilen “Swank Düþük Yað Diyeti” doymuþ yaðý (tereyað ve balýk yaðý) kesinlikle yasaklamaktadýr. Bu suretle yaþam süresinde belirgin bir artýþ saðlanabildiði bildirilmektedir. Araþtýrmalarda dikkati çeken bir baþka bulgu ise MS hastalarý arasýnda çölyak hastalýðýnýn daha sýk görülmesi ve bu tip hastalarýn glutensiz ürünler tüketmeye baþlamasý ile MS þikayetlerinde gözlenen azalma.
Yüksek dozda D vitamini bölgesel faktörlere göre kuzeye doðru gidildikçe azalan güneþ ýþýðýndan yararlanma süresine baðlý olarak ortaya çýkan MS sorunlarýna kýsmi bir çözüm saðlayabilmektedir. D vitamini metabolitlerinin nöroprotektif etkisi bulunduðu deneysel olarak gösterilmiþtir. Diðer tamamlayýcý tedavi seçenekleri arasýnda Ginkgo biloba/zerdeçal, E vitamini/selenyum ve alfa-lipoik asit gibi antioksidan etkili ürünler ön plana çýkmaktadýr.
Bilimsel kurguda bir klinik çalýþmada 22 MS hastasýna 4 hafta süreyle günde 240 miligram Ginkgo özütü uygulanmasý ile iþlevsel performanslarda orta derecede bir geliþme saðlanabildiði bildirilmektedir.
Zerdeçal içerisinde bulunan kurkuminoitlerin kuvvetli antienflamatuvar ve nöroprotektif etkileri bulunmaktadýr. Deneysel olarak yangýya yol açan sitokinleri baskýladýðý ve kan-beyin engelinin bütünlüðünü saðladýðý tespit edilmiþtir.
Deneysel çalýþmalar antioksidanlar ve yað asitleri arasýnda alfa-lipoik asit (ALA), gama-linolenik asit (GLA), eikozapentaenoik asit (EPA)/dokozahekzaenoik asit (DHA), N-asetil sistein (NAC) ve inozin’in çeþitli þekillerde yararlý olabileceðini ortaya koymaktadýr.
ALA serbest radikallerin etkisini gidermekte ve mitokondriyal hücre enerjisi üretiminin katalizlenmesine yardýmcý olmaktadýr. Deneysel MS modellerinde yangýyý azalttýðý ve nöroprotektif etkisi görülmektedir. Gýdalarýn yaný sýra ALA destek ürünlerinin kullanýlmasý ile plazma ve hücre ALA düzeyleri artýrýlabilmektedir.
GLA vücutta beyin iþlevleri için hayati öneme sahip ve yaðlarda bulunan linolenik asitten vücutta sentezlenen önemli bir maddedir. Ancak yaþ ilerledikçe bu dönüþüm azaldýðýndan dýþarýdan destek ürünleri kullanýlmasý gerekebilmektedir. GLA’nýn vücutta antienflamatuvar metabolitleri olan dihomo-gama-linolenik asit (DGLA)’e dönüþümü çinko, maðnezyum ve vitaminler (C, B3 ve B6) tarafýndan saðlanmaktadýr. GLA taþýyan gýda destekleri [evening primrose (Oenothera biennis), borage (Borago officinalis), ve black currant (Ribes nigrum) tohum yaðlarý].
DHA prekürsörü olan EPA alternatif bir omega-3 yað asididir. Her ikisi de balýk yaðýnda bulunan antienflamatuvar metabolitlerdir. DHA ayrýca soðuk deniz alglerinde bulunmaktadýr.
Yað içeriði yüzde 15 olan düþük yað içerikli diyet ile birlikte günde 6 gram Omega-3 yað asidi (1,98 gram EPA ve 1,32 gram DHA) uygulanmasý ile MS hastalarýnda plasebo grubuna göre hastalýk semptomlarýndaki tekrarlama sýklýðýnýn uzatýlabildiði gözlenmiþ. Bu araþtýrmada plasebo grubuna zeytin yaðý kapsülü ve Amerikan Kalp Birliðinin %30 toplam yað ve %10 doymamýþ yað içeren kademe 1 diyeti uygulanmýþ.
Bir endojen glutatyon prekürsörü olan NAC özellikle selenyum ile birlikte uygulandýðýnda strese baðlý sinir harabiyetini önleyebilmektedir. NAC’ýn bir MS ilacý olan Copaxone® (glatiramer asetat veya kopolimer-1)’un etkisini kuvvetlendirip kuvvetlendirmeyeceðini incelemek üzere bir pilot araþtýrma yürütüldüðü bildiriliyor.
Bir ürik asit prekürsörü olan inosin serbest radikal süpürücü özelliktedir ve in vivo olarak MS modelinde nöroprotektif etkisi tespit edilmiþtir. Etkinliðinin tespit edilmesi amacýyla randomize ve çift körlü bir çalýþma yürütülmektedir.
Diðer bazý doðal bileþenlerin de MS hastalarýnda ne derecede yararlý olabileceði konusunda deneysel çalýþmalar sürdürülmektedir. Ümit veren bileþikler arasýnda flavonoit yapýsýnda luteolin’in periferik kan lökositleri, mast hücreleri ve mast hücresine baðlý T-hücre aktivasyonunu inhibe etmektedir.
Amerika Birleþik Devletlerinde bir fumarik asit esteri olan (Fumaderm®) üzerinde klinik çalýþmalar sürdürülmektedir. Ayrýca folik asit ve bakýr, maðnezyum, demir, çinko, selenyum ve kalsiyum gibi elementlerin MS hastalarýnda hayat kalitesinin artýrýlmasýnda ne derecede katkýsýnýn olabileceði araþtýrýlmaktadýr.
|
