|
oslem
|
 |
« : 05 Mays 2015 - 18:07:27 » |
|
30 dakikada yapabileceðiniz çok þey var. Sevdiðiniz televizyon programýný izleyebilir, yemek yapabilir ya da eþiniz ve ailenizle güzel zaman geçirebilirsiniz. Fakat dürüst olalým, doktorunuzun talimatýyla gürültülü, dar bir tünelin içinde yatmak muhtemelen listenin üst sýralarýnda deðildir. Ne var ki, aþaðý yukarý yarým saat süren bir MR taramasý MS’in hem tanýsý hem takibi için gerçekten önemlidir ve doktorlarýn tedavi kararý almasýna ve rahatsýzlýðýn nasýl seyrettiðinin izlemesine yardýmcý olan bilgiler saðlar.
Size MS tanýsý konduysa muhtemelen daha önce en az bir MR taramasýndan geçmiþsinizdir. MR’ýn açýlýmý ‘manyetik rezonans görüntüleme’dir ve bu teknik ilk olarak 1930’larda geliþtirilmiþtir. Ancak hastanelerde kullanýlmaya 1980’lerde baþlanmýþtýr. Bugün MR, özellikle merkezi sinir sistemini etkileyen MS gibi hastalýklar söz konusu olduðunda doktorlar için temel bir araçtýr. MR ile beynin ve omuriliðin yapýsal detaylarý, röntgen ve bilgisayarlý tomografi (CT) taramalarýnda olduðundan çok daha net görünür. MR, röntgenden ve CT’den farklý olarak radyasyon içermez. .
MR tarayýcýlarý oldukça karmaþýk cihazlardýr, fakat büyük resim þöyledir…
MR nasýl çalýþýr
Tarayýcýlarda yumuþak dokularýn (beyin gibi) detaylý resimlerini oluþturmak için güçlü bir mýknatýs, radyo dalgalarý ve bir bilgisayar kullanýlýr. Bu resimler dokudaki su miktarýnýn gösterilmesi yoluyla oluþturulur. Beynin hasarlý alanlarý (lezyonlar) saðlýklý beyin dokusundan daha yüksek su içeriðine sahip olduklarý için ortaya çýkar.
MR Taramasý Tipleri
MS’te sýklýkla iki temel tarama tipi kullanýlýr. Doktorunuzun veya radyoloðunuzun T1 ve T2 hakkýnda konuþtuðunu duymuþsunuzdur. Beyindeki beyaz madde T1 aðýrlýklý görüntülerde gri maddeden daha koyu görünürken, T2 aðýrlýklý görüntülerde daha parlak görünür. T1 taramalarýnda, görüntülerin daha net olmasýna yardýmcý olmak için vücuda gadolinyum (Gd veya gad olarak kýsaltýlýr) adlý bir kontrast madde enjekte edilir.
Ýki tarama tipi beyindeki farklý hastalýk aktivitesi öðelerini gösterebilir. Gd kontrastlý T1 aðýrlýklý bir MR taramasý enflamasyon alanlarýný ve kalýcý hasar alanlarý olduðu düþünülen “kara delikleri” vurgular. T2 aðýrlýklý görüntüler toplam hasar miktarýný veya lezyon yükünü deðerlendirmek için kullanýlýr. Buna hastalýk yükü dendiðini de duymuþ olabilirsiniz.
MS tanýsýnda MR
MS’in fiziksel belirtileri hikayenin sadece bir bölümüdür. MS özellikle hastalýðýn erken evrelerinde genellikle beyni dýþarýdan anlaþýlmayacak þekillerde etkiler. Bu nedenle bir MS tanýsýný doðrulamak için nörologlar yüzeyin altýna bakmak için MR taramalarýný kullanýr. Aslýnda, erken evrelerdeki deðiþimlerin MR ile saptanmasý MS’in nörologlar tarafýndan kontrol edilmesinin yolunu deðiþtirerek vurguyu fiziksel semptomlardan öncelikle beyinde hasarýn önlenmesine kaydýrmýþtýr.
Deðiþimlerin MR ile Takip Edilmesi
MR ayný zamanda nöroloðunuzun MS’in seyrini takip etmek için kullandýðý önemli bir araçtýr ve çoðu doktor yýlda bir MR taramasý önerir. Beyninizdeki MS aktivitesinin düzeyinin takip edilmesi hastalýðýn ne kadar hýzlý ilerlediðini ve belirli bir tedavi stratejisinin ne kadar iþe yaradýðýný ortaya çýkarabilir.
MR Teknolojisinde Sýrada Ne Var?
Teknoloji hiçbir zaman yerinde durmuyor ve diðer birçok þey gibi MR teknolojisi de sürekli geliþiyor. Örneðin, son araþtýrmalar bütün vücut difüzyonu aðýrlýklý MR taramasýnýn vücutta kan kanserlerinin yayýlmasýný takip edebildiðini göstermektedir ki bu geçmiþte son derece zordu.
Nörolojide, bilim insanlarý her yaþtan saðlýklý insanlarýn taramalarýný karþýlaþtýrarak beyinlerimizin zaman içinde nasýl deðiþtiðini araþtýrmaktadýr. Bu çalýþmalar MS gibi hastalýklarda beyindeki deðiþimlerin daha iyi anlaþýlmasýna yol açabilir.
En Son Araþtýrmalar
Yeni MR teknikleri araþtýrma amacý ile giderek daha fazla kullanýlmaktadýr. Geleneksel MR lezyonlarýn varlýðýný ortaya çýkarsa da, yeni geliþtirilen teknikler (bu kulaða doðrudan bir bilim kurgu filminden fýrlamýþ gibi gelebilir) bilim insanlarýna hasarlý dokuda ve beynin baþka yerlerinde gerçekte ne olduðunun net bir resmini sunmaktadýr.
Manyetizasyon transferi oraný olarak adlandýrýlan bir teknik, hasarlý alanlara yoðunlaþarak araþtýrmacýlarýn belirli lezyonlardaki doku hasarýnýn boyutunu hesaplamasýna olanak verirken, manyetik rezonans spektroskopisi (MRS) ile beyin hücreleri hasar görürken gerçekleþen önemli kimyasal deðiþimler ölçülmektedir.
Baþka bir modern teknik olan difüzyon tensör görüntülemesi beyindeki deðiþiklikleri hücresel düzeyde ortaya çýkarmak için sinir liflerine ayrý ayrý yoðunlaþmaktadýr.
Bu yeni makineleri geliþtirip çalýþtýrmak elbette son derece pahalýdýr; laboratuvarda kullanýmla kýsýtlý olmalarýnýn nedeni de budur. Fakat bu cihazlarýn yakýnýnýzdaki bir hastaneye ulaþmasý sadece bir zaman meselesidir. Bu arada, MR’daki bu ilerlemelerin araþtýrmacýlarýn multipl sklerozu daha iyi anlamasýna yardýmcý olduðunu bilmek cesaret vericidir; bunun yaný sýra yeni ilaç tedavileri de geliþtirilmektedir.
“Kafanýzda ne var” sorusuna tamamen yeni bir anlam katýyor, deðil mi?
|
