MS VE A�IRI SICAKLAR

[oslem]

Bazý þarký sözlerini hatýrlayýn: “bazen sýcaksýn, bazen soðuk; bazen evet diyorsun, bazen hayýr, bazen içeridesin, bazen dýþarýda, bazen iyisin, bazen kötü .� Tanýdýk geldi mi?

Yýlýn bu zamaný Kuzey Yarýmküre’de insanlar üþümemek için kat kat giyinip çay içerek ýsýnmaya çalýþýrken, dünyanýn diðer yarýsýnda insanlar havuzlarda serinleyip plajlarýn keyfini çýkarýyor. 

Nerede olursanýz olun, büyük ihtimalle þu anda aþýrý sýcaklýklara maruz kalýyorsunuz, karlý ve adeta buz kesen bir havadan aþýrý ýsýnmýþ iç mekânlara giriyor ya da kavurucu güneþ ýþýðýnýn altýndayken birden klimalý ortamlara geçiyorsunuz.

Bu tür sýcaklýk deðiþiklikleri herkes için zorlayýcýdýr, ancak multipl sklerozlu kiþiler için deyim yerindeyse her gün Sahra Çölü ile Sibirya arasýnda yapýlan bu yolculuklar sorun yaratabilir. 

Sýcaklýk Dalgalarýyla Baþa Çýkma

Isýnýn MS’li insanlarý etkilediði ve semptomlarýnda kötüleþmeye neden olduðu yaygýn olarak bilinmektedir.  Nitekim, 2011 yýlýnda yapýlan bir çalýþma, MS’li insanlarýn yarýsýndan çoðunun sýcaða karþý duyarlý olduðunu göstermiþtir.  Vücut ýsýsýndaki en ufak artýþ (sadece 0.25 – 0.5°C); bazý insanlarda denge sorunlarý, halsizlik, yorgunluk veya görmede deðiþikliklere neden olabilir.

Aþýrý ýsýya baðlý bulanýk görme gibi semptomlarýn kesinlikle önlenmesi gerekmekle birlikte, neyse ki bu semptomlar genellikle geçicidir ve vücudunuz ýsýnýz düþtüðü zaman normale dönecektir.  Bu yalancý alevlenmeler genellikle ek sinir hasarýna yol açmamaktadýr. 

Brrrr…Kýþ Soðuklarý

Düþük sýcaklýklar da daha seyrek olmakla birlikte MS’li insanlar için sorun yaratabilir.  Fransa’da MS’i yakýndan anlamak için yapýlan çalýþmada 191 MS’li hastanýn 147’si (%77) sýcaða duyarlý olduðunu bildirirken, %20’si (%10) soðukta hastalýklarýnýn kötüleþtiðini bildirmiþtir.  Hatta on dokuz kiþinin semptomlarý sýcakla birlikte düzelme göstermiþtir.

Kýþ havasý MS semptomlarýný iki farklý þekilde etkileyebilir, yani bir semptomda geçici bir düzelme saðlarken, baþka bir semptomu kötüleþtirebilir.   Kýþýn MS’li hastalarda duyusal semptomlar veya mobilite sorunlarý görülebilir.  Spastisite ve sertliðe ek olarak düþük sýcaklýklar ve kýþ havasý yorgunluk artýþý ve depresyona neden olabilir, ancak bunlar ayný zamanda yorucu mobilite sorunlarýndan kaynaklanabilir veya yetersiz gün ýþýðý alýmýyla iliþkili olabilir. 

Bazý MS’li hastalarda ayný zamanda Raynaud sendromu adý verilen bir durum görülmektedir, bu sendromda el ve ayak parmaklarýndaki kan dolaþýmý oldukça yavaþlar ve bu durum soðuða tepki olarak renk deðiþikliði, aðrý ve uyuþukluða neden olur.  Bazý hastalarda ise MS kucaklamasý (hug) görülebilir.  Bu, kaburgalar arasýndaki küçük kaslarýn spazmýndan kaynaklanan, göðüs ve karýn bölgesi etrafýnda hissedilen sýkýþma hissidir, bazý durumlarda sadece rahatsýzlýk hissi verirken, bazen aðrýlý olabilir.

Semptomlarý ýsýyla kötüleþen hastalarda olduðu gibi soðuðun neden olduðu veya artýrdýðý semptomlar da vücudunuz ideal ýsýsýna döndüðü zaman ortadan kalkacaktýr.  Soðuða karþý duyarlýlýk daha az bilinen ve hakkýnda daha az konuþulan bir durum olmasýna raðmen, düþük sýcaklýklarda multipl skleroz semptomlarýnýzda kötüleþme yaþýyorsanýz, yalnýz deðilsiniz.

Peki ne yapmak gerekiyor?

Elbette hepimiz rahat ettiðimiz sýcaklýklarda bulunmaya çalýþýrýz.  Yaz sýcaðý MS’inizin alevlenmesine neden oluyorsa, vücudunuzu serin tutmak için birtakým önlemler alabilirsiniz. Bunlar arasýnda soðuk içecekler tüketme, soðuk duþ alma (ancak bunu acele etmeden ýsýyý yavaþça düþürerek yapýn) veya klimalý ortamlarda bulunma (Kutup havasý yaratmaksýzýn makul bir þekilde soðutulan ortamlar) sayýlabilir.

Ayrýca piyasada pasif veya aktif soðutucu giysiler gibi daha sofistike çözümler mevcuttur.  Sýcaða duyarlý insanlarýn aþýrý ýsýnmadan kaçýnmasý gerekir, ancak bunu bahane göstererek bütün bir yazý kanepenin üzerinde geçirmeyin! Sýcaða duyarlý insanlar da egzersiz yapabilir, örneðin havuzda yüzebilir, su aerobiði yapabilir ve hatta suda kondüsyon bisikleti kullanabilir.

Öte yandan multipl skleroz semptomlarý soðukla birlikte ortaya çýkan insanlarýn da kýþýn dikkatli olmasý gerekir.  Soðuk sizin için bir sorun teþkil ediyorsa, sýk sýk sýcak yiyecek ve içecekler tüketin ve deyim yerindeyse lahana gibi giyinin, yani aþýrý sýcak bir odaya girdiðinizde dahi ideal vücut ýsýnýzý korumak için birkaç kat giyinin.

Burada önemli nokta þu: yapmanýz gerekenleri abartmayýn. Evinizi saunaya çevirmeyin ya da kendinizi buz banyosuna sokmayýn.  Ve MS kiþinin soðuk veya sýcak algýsýný deðiþtirebileceði için, buz torbalarýný veya ýsý pedlerini kesinlikle doðrudan derinize temas edecek þekilde býrakmayýn. Sýcak su torbasýný kullanýrken yanmak istemezsiniz.  Özetlemek gerekirse: Ne üþüyün, ne de terleyin!