|
oslem
|
 |
« : 24 Haziran 2015 - 17:40:22 » |
|
Multipl Skleroz Hakkýnda Okuduklarýnýzýn Tümü Doðru Deðil
Multipl skleroz gizemli bir hastalýk olup, kuþkusuz sayýsýz ilginç efsaneyle çevrilidir.
Ýster Ýnanýn Ýster Ýnanmayýn: Multipl Skleroz Hakkýnda Okuduklarýnýzýn Tümü Doðru Deðil
. Multipl skleroz da gizemli bir hastalýk olup, kuþkusuz sayýsýz ilginç efsaneyle çevrilidir.
Multipl skleroza merkezi sinir sisteminin kritik bir kýsmýna (sinirlerin çevresindeki miyelin kýlýf) saldýran baðýþýklýk sisteminin neden olduðunu biliyoruz, ancak bunu neyin tetiklediðini tam olarak bilmiyoruz. Bilim insanlarý belli genlerdeki çeþitliliðin bir rol oynayabileceðini göstermekle birlikte potansiyel çevresel tetikleyiciler halen belirsizdir. Bu da sürekli olarak, bazýlarý makul olabilecek (örneðin vitamin D eksikliði ve MS), fakat çoðu kanýtlanmamýþ yeni teorilerin ortaya çýkmasýna açýk kapý býrakmaktadýr.
Efsane 1: Ýnek Sütü MS’e Neden Olabilir mi?
Ýnek sütünün multipl skleroza neden olabileceði fikri bir süredir ortada dolaþmaktadýr. MS’li bazý kiþilerde sütteki proteinlerden biri ve miyelin kýlýfýn bir parçasý olan bir diðer protein arasýnda immünolojik bir çapraz reaksiyon olduðu gösterilmiþtir. Sonuç olarak bu süt proteinlerinin miyeline saldýran baðýþýklýk sistemi hücrelerini tetiklediði ileri sürülmüþ ancak kanýtlanmamýþtýr. Bununla birlikte bu alanda çok az çalýþma yapýlmýþ ve çok az gerçek kanýta eriþilmiþ olup, sütsüz bir yaþam için bir neden yoktur, bu yüzden henüz kahvaltýnýzý sütsüz yapmaya baþlamayýn!
Efsane 2: Diþ Dolgularý MS’i Tetikliyor Olabilir mi?
Bir diðer teori diþ dolgularýnýn MS’i tetikleyebileceðidir. Bu muhtemelen civa zehirlenmesi belirtilerinin MS’inkilere benzediði gözleminden kaynaklanmaktadýr. Dental amalgam civa içerir. Dolgunun MS’e neden olmasý kadar basit bir neden söz konusu olsaydý, çok daha fazla kiþide MS görülürdü. Buna ilaveten birçok ülkede diþ hijyeni iyileþip, gerektiðinde dolgu için giderek daha fazla alternatif materyaller kullanýlýrken MS insidansýnýn arttýðý gerçeði de söz konusudur. Ayrýca vücudun dolgudan emdiði az miktarda civanýn saðlýðý etkileyecek düzeyin altýnda olduðu da belirtilmelidir. 2004 yýlýnda tüm verilerde yapýlan bir incelemede dolgular ve MS gibi saðlýk sorunlarý arasýnda bir iliþkiyi destekleyecek yeterli kanýtýn olmadýðý sonucuna varýlmýþtýr. Yine de diþlerinizi fýrçalamaya devam edin!
Efsane 3: Sahte Þeker MS’e Neden Olabilir mi?
Yapay tatlandýrýcý aspartam bir diðer MS tetikleyicisi efsanesi olarak yerini almaktadýr. Bununla birlikte bilimsel literatür incelemelerinde nörotoksisite veya kanser gibi þüphe altýndaki çeþitli saðlýk riskleri ile nedensel bir iliþki tespit edilmemiþtir. Bu katkýnýn MS’e neden olduðuna dair bilimsel bir kanýt olmasa da, halen endiþeli iseniz, sahte þekeri herhangi bir yiyecek ve içeceðin etiketini okuyarak diyetinizden kolaylýkla çýkarabilirsiniz.
Efsane 5: Fiziksel Yaralar MS Ýle Sonuçlanabilir mi?
Fiziksel travma da bazýlarý tarafýndan MS’in olasý bir nedeni olarak ileri sürülmüþtür. Bir çalýþmada belli boyun yaralanmalarýnýn beyinde belli kiþilerde MS’e neden olan ya da MS’i aðýrlaþtýran deðiþikliklere neden olabileceði bulunmakla birlikte, bir boyun yaralanmasýnýn aslýnda halihazýrda mevcut bir hastalýðýn ‘maskesini düþürmüþ olmasý’ daha kuvvetli bir olasýlýktýr. Kanýtlarýn büyük çoðunluðu fiziksel travma ve MS’de hastalýk baþlangýcý veya progresyonu arasýnda bir iliþki olmadýðýna iþaret etmektedir.
Efsane 5: MS Gerçekten de Otoimmün Bir Hastalýk mý?
Hastalýðýn doðasýna iliþkin diðer teoriler de ortaya atýlmýþtýr. Örneðin, multipl sklerozun otoimmün bir hastalýk olmadýðý, ancak beyin ve omurgadan kan boþaltan damarlardaki anomalilerden (daralma dahil) kaynaklandýðý ileri sürülmüþtür. Kronik serebrospinal venöz yetersizlik (KSVY) teorisi gerçekten de ilginç bir teoridir. 2009 yýlýnda yayýnlanan bir çalýþmada KSVY’nin MS’li kiþilerin %90’ýnda bulunduðu tespit edilmiþtir. Bu zamandan beri, KSVY ve MS arasýndaki potansiyel baðlantýya ilgi artmýþ ve çok sayýda çalýþma yürütülmüþtür – bununla birlikte bu çalýþmalardan saðlam bulgularýn elde edilmemesi bugün bu teorinin geniþ çapta deðer kaybetmesine yol açmýþtýr.
Bazý teoriler diðerlerinden daha sakýncalý olabilir – özellikle MS’li kiþilerin yaþam tarzý kararlarýný etkilediklerinde. Örneðin MS’li kiþilerin egzersiz yapmamasý gerektiði görüþü gibi. Bu düþünce aþýrý ýsýnmanýn rebapsýn remitting multipl skleroz formlarýnýn görüldüðü kiþilerde alevlenmelere neden olabileceði gerçeðinden kaynaklanmýþ olabilir. Bununla birlikte, artýk düzenli egzersizle mümkün olduðunca aktif kalmanýn mesane ve baðýrsak fonksiyonu, yorgunluk ve depresyon gibi MS’in birçok semptomunu iyileþtirebileceðini biliyoruz. Elbette bu deliler gibi spor yapmanýz gerektiði anlamýna gelmemektedir. Anahtar nokta, rahat hissettiðiniz düzeyde egzersiz yapmak, düzenli aralar vermek ve serin kalmak için bol miktarda su içmektir. Emin deðilseniz, doktorunuzla veya sizin için uygun bir egzersiz programý oluþturmanýza yardýmcý olabilecek bir fizyoterapist ile konuþun.
MS ile ilgili hangi teoriyi okursanýz okuyun, bunun oldukça karmaþýk bir hastalýk olduðunu aklýnýzdan çýkarmayýn. Geliþiminden tek bir gen çeþitliliði sorumlu olmadýðý gibi tek bir çevresel tetikleyici de söz konusu deðildir. Bu kadar basit olsaydý bilim insanlarý yýllar önce bir tedavi bulmuþ olurdu. Bununla birlikte, MS hakkýnda bilmediðimiz birçok þeye raðmen bilim insanlarý hastalýðýn yapýsý, olasý tetikleyiciler ve tedavisi için en etkili yollara iliþkin önemli aþamalar kaydetmektedir. Bu arada, teoriler sadece kendilerini destekleyen kanýtlar kadar kuvvetlidir. Ve Marilyn ile Michael þüphesiz diyeceklerdir ki – her okuduðunuza inanmayýn!
|
